Rustom Bharucha is schrijver, regisseur en cultuurcriticus. Hij woont in Kolkata (India). Momenteel werkt hij aan een inter-Aziatische studie naar Rabindranath Tagore en Okakura Tenshin.
Rustom Bharucha: "We moeten cultuur en ontwikkeling opnieuw verbeelden"
Kan ontwikkeling het doel zijn bij kunstfinanciering? Wat gebeurt er met de kunsten als kunstenaars worden gefinancierd om een bepaalde boodschap uit te dragen?
"Kunst kan zeker lijden onder een opgelegde didactische agenda. Dat is het geval bij veel aan ngo's gerelateerd theater waar de financiers – vaker wel dan niet afkomstig uit economieën uit de eerste wereld - van kunstenaars in de derde wereld verwachten dat ze hun verhaallijnen laten draaien om aids, huiselijk geweld, sekseongelijkheid of wat dan ook. Sommige van die geforceerde verhalen moeten doorgaan voor 'infotainment'. Meestal vind ik ze onwaarachtig en bloedeloos."
Rustom Bharucha
"Er is zeker ruimte voor een kritisch leerproces bij ontwikkelingstheater, maar dat leerproces is pas levensvatbaar als het wederkerig is. Anders gezegd, het gaat er niet alleen om de 'juiste' boodschappen over te brengen; het gaat er ook om de inhoud van de boodschappen ter discussie te stellen op zo'n manier dat ze gelaagder en complexer worden. Naar mijn mening bevordert complexiteit de strijdbaarheid en de betrokkenheid bij ontwikkeling. Het zijn juist de politiekcorrecte simplificaties die de dominante tegenstellingen en schijnoplossingen van tegenwoordig in stand houden en herhalen."
Hoe kan de financiering van kunst en cultuur anders worden?
"Ik denk door een proces van herverbeelding van dat ogenschijnlijk onschuldige voegwoord 'en' dat cultuur en ontwikkeling schijnbaar met elkaar verbindt. We hebben talloze deskundologen in zowel de culturele als de ontwikkelingswereld; ze hebben hun eigen jargon, theorieën en prioriteiten. Het probleem is dat ze niet echt met elkaar praten of naar elkaar luisteren. In plaats van 'cultuur en ontwikkeling' is er in werkelijkheid sprake van een schisma."
Hoe kan dat schisma worden tegengegaan?
"Ik denk door een nieuwe synergie te creëren rond tussenliggende structuren waarin de woordvoerders van cultuur en ontwikkeling verplicht worden van elkaar te leren. Wat nodig is is nieuwe verbeeldingskracht, in plaats van vooraf bepaalde agenda's. Hoewel ik het elitisme verwerp dat ervan uitgaat dat verbeelding het exclusieve voorrecht is van kunstenaars, verwerp ik ook het statistisch bepaalde instrumentalisme van de ontwikkelingssector. We hebben een taal nodig die de bestaande maatstaven bij het 'meten' van de ontwikkelingsinhoud van kunst kan aanvechten. Alleen als fondsen nieuwe empirische maatstaven kunnen creëren die aantonen dat kunst enig verschil kan maken in de sociale en politieke wereld, kunnen de economische prioriteiten van door de overheid gestuurde ontwikkeling zinvol worden aangepakt."